HAYVANLARDAN İLHAM ALARAK “BİRLİKTE” YAŞAMAK MÜMKÜN

Çoğu hayvan türü bir topluluk içinde yaşar. Fil ve kurt sürülerinden kelebek kolonilerine birçok canlı tek başlarına yaşamaktansa birlikte yaşamayı tercih eder. “Birlikte”, Paris’te yaşayan grafik tasarımcısı ve illüstratör Joanna Rzezak’ın birlikte yaşayan hayvanların dayanışma içinde nasıl ve neden yaşadığını ortaya koyuyor. 

YAZI: NİLÜFER TÜRKOĞLU
nilufer@ajandakolik.com 

Dayanışmaya en ihtiyaç duyduğumuz şu günlerde Yapı Kredi Yayınları’ndan çocuklar için bir kitap yayımlandı. Adı: “Birlikte. “Birlikte hayvan dayanışması. Henüz Türkçeye çevrilmeyen ancak çevrilmesini dört gözle beklediğim “1001 Kuş”, “1001 Arı”, “1001 Karınca” ve “1001 Balık” kitaplarının yazarı Rzezak’ın ilk defa Türkçede yayımlanan kitabı, sürüler halince yaşayan ve birlikte dayanışarak hayatta daha kolay kalmayı başarabilen hayvanları anlatan rengarenk bir kitap.

“Birlikte”, Fransızca orijinal ismiyle “Ensemble – les animaux solidaires”, engereklerden flamingolara, fillerden sığırcık kuşlarına, suaygırlarından zebralara sürü halinde yaşayan birçok hayvanın nasıl ve ne şekilde birlikte yaşadığını anlatan belgesel tadında bir büyük kitap. “Büyük” kitap diyorum çünkü normal bir kitabın iki katı ölçülerinde kocaman sayfalarında kocaman resimlerle karşılıyor sizi. Fransız yazar Rzezak’ın aynı zamanda resimlediği kitabında tüm bu hayvanlar hakkında şimdiye kadar hiç okumadığınız bilgileri öğrenmek mümkün. Hadi gelin biraz sayfaları karıştıralım…

Orantısız biçimleri yüzünden Afrika’nın en çirkin hayvanları olarak kabul edilen öküz başlı antiloplar, güçlerini birlikte olmaya borçlu. Aslanlar, sırtlanlar, leoparlar, çitalar ve hatta timsahlar tarafından yenmek isteyen bu otçul hayvanlar, kalabalık sürüleri sayesinde bu birbirinden güçlü hayvanlara karşı zafer kazanabiliyor.

Siz hiç engerek yılanlarının ısınmak için birbirine sokulduklarını duymuş muydunuz? Ve hatta düğüm olarak kışı geçirdiklerini.  Avrupa’daki en yaygın engerek türlerinden biri olan Vipera aspis ise yavrularını vücudunun içinde tutuyor ve ancak yavrular kendi kendilerine yetecek hale geldiklerinde onları dünyaya getiriyor. İşte size tuhaf bir bilgi daha!

Kurtların sürü halinde yaşadıklarını bilmeyen yoktur herhalde. Sürüdeki bütün kurtlar da yine güçlerini birbirlerinden alır. Her kurt bir diğerini korur ve kollar. Sürüde yalnızca anne ve baba kurt üreyebilir ve her şeyi yöneten de yine onlardır.

Kaz denince aklıma hep çocukluğumun çizgi filmi “Uçan Kaz” gelir. Muhtemelen ilk kaz sürüsünü de o çizgi filmde izlemişimdir. Peki kazların U ya da V şeklini alarak uçtuğunu biliyor muydunuz? Kimi zaman binlerce kilometre yol kat eden bu kuşlar, sonbahar geldiğinde Avrupa’dan daha sıcak olan güney bölgelere göç etmek zorunda kalıyor. İşte bu uzun yolculuk, ancak onların toplu olarak uçmasıyla kolaylaşıyor.

Yolculuk demişken… Penguenler de sürüler halinde yaşar. Yavruların bakımı söz konusu olduğunda adeta bir iş birliği yapan bu sevimli hayvanlar, koloniler halince yavrularını bırakabilecek yuvalar oluşturur. Hatırlarsınız belki, belgesellerde görmüşsünüzdür mutlaka; yetişkin penguenler vucut ısılarını koruyabilmek için birbirlerine sığınırlar.

Ringa balığı, flamingo ya da sığırcık… Peki bu hayvanlar neden bir araya gelir ve nasıl birlikte yaşarlar? “Birlikte”, bu sorunun cevabını, dünyanın dört bir yanında “birlikte” yaşayan hayvanların yaşamlarından örnekler vererek anlatıyor. Joanna Rzezak’ın iyi bir doğa gözlemcisi olduğunu henüz çevrilmeyen diğer kitaplarına da şöyle bir göz atınca fark etmemek mümkün değil. “Birlikte”, muhtemelen sonrasında tüm Rzezak kitaplarını kucaklayacağımızın müjdesini veren, Filiz Karaküçük’ün usta çevirisiyle bir solukta okunacak ve ara sıra sayfaları açılıp karıştırılacak muazzam bir doğa kitabı.

Şimdiye kadar pek çok dile çevrilen “Birlikte”, insanların dayanışmaya en ihtiyaç duyduğu bugünlerde hayvanların olağanüstü birlikteliğini bir ders gibi önümüze seriyor.