GENÇ DOSTOYEVSKİ İLE TANIŞMAK İSTER MİSİNİZ?

Notre Dame Üniversitesi’nde Rusça ve Rus edebiyatı profesörü olarak görev yapan Thomas Gaiton Marullo’nun yazdığı “Dostoyevski: Başlangıçlar ve Yaklaşan Fırtına”, şimdiye dek Dostoyevski üzerine yazılan eserlerin tamamından ayrılıyor. Kitap, yazarın 11 Kasım 1821’deki doğumuyla 1845 yılında yayımlanan ilk romanı “İnsancıklar” arasındaki 24 yılı, onu tanıyanların anılarından ve mektuplarından da faydalanarak mercek altına aldığı “Genç Dostoyevski”nin el değmemiş biyografisini sunuyor.

YAZI: BURAK SOYER
soyerbrk@gmail.com

Edebiyat tarihine iz bırakmış birçok yazar hakkında birçok kitap yayımlandı, filmler, belgeseller çekildi. Bunlardan bazıları yazarın bütün hayatını baştan sona anlatan kapsamlı biyografilerden oluşuyordu, bazıları eserlerine odaklanıyor, bazıları ise eserin işlediği konu etrafında dolanarak o eksende eserleri inceliyordu. Haliyle Dostoyevski için de geçerli oldu bu durum. Hakkında sayısız çalışma yayımlandı. Okullarda ders olarak okutuldu. Yazarlığı dışında kalan yaşamı eşelendi, sevenleri ve sevmeyenleri bu konuda farklı argümanlar sundu. Kısaca “herkesin Dostoyevski’si” her konuda olduğu gibi sübjektif olarak ele alındı. Ancak Notre Dame Üniversitesi’nde Rusça ve Rus edebiyatı profesörü olarak görev yapan Thomas Gaiton Marullo’nun Ketebe Yayınları’ndan Banu Ergen çevirisiyle yayımlanan “Dostoyevski: Başlangıçlar ve Yaklaşan Fırtına” adlı kitabı, şimdiye dek Dostoyevski üzerine yazılan eserlerin tamamından ayrılarak, yazarın 11 Kasım 1821’deki doğuşuyla 1845 yılında yayımlanan ilk romanı “İnsancıklar” arasındaki 24 yılı mercek altına alıyor. Kitaptaki Dostoyevski’nin, “yaklaşan fırtına”nın habercisi olan bu çeyrek asırlık dönem, büyük yazarın çocukluğu, ergenliği, gençliği hakkında fazlasıyla kapsamlı veriler aktarırken, bu zaman zarfında bir şekilde Dostoyevski’nin hayatına girmiş insanları, mekânları ve olayları gerek Marullo’nun araştırmaları gerek de bu döneme tanıklık etmiş insanların anılarını kitaba dahil ederek ortaya el değmemiş bir “Genç Dostoyevski” biyografisi çıkarıyor.

Thomas Gaiton Marullo, kitabı hazırlarken eksik bir yer kalmaması adında Dostoyevski hakkında yazılmış tüm çalışmaları okuyup araştırdığını belirtiyor. Öte yandan “genç” Dostoyevski’yle “olgun” Dostoyevski arasında kurduğu bağ sayesinde Dostoyevski’nin yaşamını hem geçmişten geleceğe hem de bunun tam tersi yönde incelediğini, bu sayede de her “iki” Dostoyevksi’yi kapsamlı bir biçimde karşılaştırma imkanı yakaladığını ve bunun da, “Dostoyevski: Başlangıçlar ve Yaklaşan Fırtına” özelinde düşünme ve yazma alanını genişlettiğini söylüyor. Ek olarak da, kitapta yer alan herkese eşit mesafede yaklaştığını dile getiriyor. Tüm bunların toplamı da kitabın yöneldiği başlangıç ve bitiş tarihlerinde olup bitene atılan bakışın perspektifinin ne kadar açık olduğuna işaret ediyor.

Kitabını, sonuç bölümüyle birlikte dört bölüme ayıran Marullo, ilk bölümde erken yaştaki Dostoyevski’yi incelemeye tabi tutuyor. Burada, Dostoyevski’nin zihinsel gelişimi öne çıkarken şehirde ve taşrada geçirdiği okul döneminin yazar üstündeki yansımalarını ele alıyor. Ayrıca ailesiyle olan ilişkisi de Marullo’nun değindiği diğer hususlardan biri. İkinci bölümde ise Dostoyevski’nin Petersburg’daki ilk günleri, bir imparatorluk kentinin delikanlılık çağındaki Dostoyevski’yi nasıl etkilediği, Ana Mühendislik Akademisi’ndeki yıllarını ve babasının ölümüyle birlikte gelen değişim üzerinde duruyor. Son bölümdeyse, “İnsancıklar”ın elde ettiği başarının ardından muallak bir noktada kalan “genç” Dostoyevski’nin omuzlarında kendi oluşturduğu baskı, stres ve kaygılarıyla mücadele edişini anlatıyor.

“Dostoyevski: Başlangıçlar ve Yaklaşan Fırtına”, yazdığı eserlerdeki kahramanların iç dünyalarıyla kendi iç dünyasını birbirinden ayırt etmekte zorlanan karmaşık bir zihnin ve ruhun, içinde bulunduğu durumu duyurma çabasının ilk denemelerine yer veriyor sayfalarında. Anılarla, mektuplarla, kendisine yöneltilen eleştirilerle anlamı daha da güçlenen kitap, Dostoyevski’nin sonradan aydınlanacak yaşamının karanlıkta kalmış tarafına el atıyor.