AYVALIK’I KUCAKLAYAN BİR KİTAP: AYVALIK’TA ZEYTİN HASADI 101 ÇIKTI!

Geçtiğimiz yıl Ayvalık’a ait, Ayvalık’a dair çok özel bir kitap dünyaya geldi. Cumhuriyet’in ve Ayvalık’ın 100. yılı şerefine “Zeytin Hasadı” kitabı. Denemeden incelemeye pek çok yazı türünü içinde barındıran “Zeytin Hasadı”, öncelikle Ayvalıklılar tarafından çok sevildi ve bu yıl daha kalabalık bir yazar kadrosuyla bir almanak olarak okurla ikinci defa yepyeni yazılarla buluşuyor. Bu yazılar arasında Ajandakolik’in kurucusu gazeteci Nilüfer Türkoğlu’nun da kızı Helen’e ithafen yazdığı “Zeytin Ağaçlarının Gölgesinde Yeni Hayat” yazısı yer alıyor. 

Cumhuriyetimizin yüzüncü yılı, Ayvalık’ın da yüzüncü yılıydı. Bu görkemli tarihi ve birikimi, geçtiğimiz “Cumhuriyetimizin Yüzüncü Yılında Ayvalık’ta Zeytin Hasadı” adında, altmış beş yazarın katılımıyla ortaya çıkan seçkiyle taçlandırıldı. Anı, tarihçe, makale, şiir, öykü, deneme ve inceleme türlerinde birbirinden değerli bilim, sanat ve kültür insanının emek verdiği “Zeytin Hasadı 100” o kadar beğenildi ki “Zeytin Hasadı 101” bu harika ısrarın sonucu olarak ortaya çıktı. Sanatçının Ayvalık’a, Ayvalık için söyleyecekleri tükenir mi? Elbette tükenmez.

Farklı eğitimlerden ve disiplinlerden, farklı niteliklere sahip birbirinden değerli 111 kalem, Zeytin Hasadı 101 için gözlemlerini, birikimlerini, deneyimlerini ve hatta hayatlarını paylaştı. Ortaya koydukları verimlerle kimilerini daha yakından tanıdığımız bu isimleri bir araya getiren birleştirici tek bir etki vardı; yüreklerinin, Ayvalık için atıyor olması.

Kimler yok ki aralarında? İş insanları Halis Komili, Güler Sabancı, Ümit Boyner, Şerif Kaynar, Servisimin Cömert… Şairler Cevat Çapan, Turgay Fişekçi, Turgut Baygın, Tolga Suyolcuoğlu… Tiyatro sanatçıları Levent Üzümcü, Mana Uygur… Müzisyenler: Filiz Ali, Nejat Yavaşoğulları, Cihat Aşkın, Erhan Bayrak… Yazarlar Halil Genç, Gültekin Emre, Suat Duman, Feyza Hepçilingirler, Onur Çalı, Esme Aras, Derya Sönmez, Aysun Kara… Gazeteciler Menekşe Tokyay, Murat Yetkin, Adnan Bostancıoğlu, Nedim Atilla… Sporcular Gökhan Edman, Özge Edman… Bilim insanları: Ömer Özyiğit, Enis Tulça, Neriman Şahin Güçhan, Kenan Mortan, Sedat Aybar, Burak Kazaz, Abdullah Soykan…

Tıp doktorları Ülgen Zeki Ok, Ayten Ferahbaş Kesikoğlu, Ahmet Günay… Milletvekili Umut Akdoğan, Karikatürist Kemal Urgenç, Radyocu Ömer Madra, Heykeltraş Uğur Çalışkan, Fotoğraf Sanatçısı Oğuz Sağdıç, Yönetmen Fatih Türkmenoğlu, Aktivist Defne Koryürek…

KİTAPTA OKURU NELER BEKLİYOR? 
Büyük Taarruz’la İzmir’e gelen iki kolordudan biri Menemen’den kuzeye yönelerek Cunda’da konuşlanmış, Ayvalık tarihçesinin en önemli kırılma noktası olarak görülen Rum nüfusun boşaltılmasını sağlamıştı. Kurtuluş Savaşı dönemi Ayvalık’ını anlatan çok değerli gözlemler içeren ve Prof. Dr. Ahmet Sedat Aybar’ın büyük dedesi Ahmet Kâmil Bey tarafından kaleme alınan günlükleri büyük bir ilgiyle okuyacaksınız.

Abdullah Soykan, Ege’nin iki yakasını birbirine yaklaştıran yemek tariflerinin kaleme alındığı kitabın içeriğini “Aynur Teyze’den 2 Yaka / 50 Lezzet” adıyla aktardı. Unutulmaya yüz tutan birçok kadim bilginin gelecek nesillere aktarılmasını, Mübadeleden günümüze Ayvalık’ın yerel yemeklerinin kayıt altına alınmasını amaçlayan kitabı ilgiyle inceleyecek, yerel lezzetleri daha yakından öğreneceksiniz.

Ege denizinin iki yakasında ortaya çıkıp zamanla iki farklı usulün, İzmir ve Pire usullerinin senteziyle oluşan Rebetiko müziği hakkındaki benzersiz yazıyı Adnan Bostancıoğlu kaleme aldı. Toplumun yerleşik değerlerinin dışında yaşamayı seçmiş, otoriteyle başı hoş olmayan, bir anlamda külhanbeyi diye de ifade edilebilecek bir kesimin müziği olarak tanımlanan Rebetiko’nun ortaya çıkış zamanlarındaki Ayvalık ilişkisini, elinizden bırakmadan okuyacaksınız.

Zeytinyağının, tağşişi en çok yapılan gıda olduğunu dile getiren Ayvalık Zeytin Üreticileri Derneği Başkanı Aydın Şensal, bir solukta okunan makalesinde, zeytinyağı yerine konabilecek başka bir yağ olmadığına dikkat çekiyor. Zeytinyağına ayçiçeği, kanola, mısır, soya, aspir, pamuk v.b. yağları karıştıranların büyük sağlık suçu işlediğini dile getiren Şensal, yazısında Ayvalık zeytinyağının kalitesinin ancak Coğrafi İşaretle korunabileceğine işaret ediyor.

“Akdeniz diyetinin gerçek merkezi Ayvalık’tır,” diyerek yazısına başlayan Gazeteci Yazar A. Nedim Atilla’nın, gastronomi turizmi hakkında bilmeniz gereken her şeyi, ustaca, konuşma diliyle kaleme alması, tam bir okuma şölenine dönüşüyor.
Zeytinyağı ile sabun kardeşliğinin anlatıldığı, Prof. Dr. Abdullah Soykan, Prof. Dr. İsa Cürebal, Prof. Dr. Recep Efe’nin paylaştıkları “Zeytinden Gelen Temizlik: Ayvalık’ta Sabun Üretiminin Tarihi,” makalesi, merakla okuyacağınız yazılardan biri olacak.

Elinizden bırakmayı istemeyeceğiniz yazılardan biri de dermatoloji uzmanı Prof. Dr. Ayten Ferahbaş Kesikoğlu’nun, günümüz bilimsel verilerine dayanarak zeytin ve ekstrelerinin “cilt yaşlanmasının önlenmesinde zeytinyağı mucizesini anlattığı yazı. Bu kadar da değil, Sayın Kesikoğlu güzellik kavramı, deri, saç ve yaşlanma süreci” üzerine etkilerini incelediği bilimsel makalesini birçok kez okumak isteyeceksiniz.

Anadolu’nun işgali, Kurtuluş savaşı ve Büyük Taarruz, göç ve Mübadele yıllarında yaşanan büyük acıların, yaraların sarılması, barış girişimlerinin yeşermesi ve dostluk ilişkilerinin yeniden sağlanması bakımından ilk adımın atıldığı yerin Ayvalık olduğunu biliyor musunuz? Ayvalık Türk Ocağı İdman Yurdu Futbol Takımı’yla Midilli Pallesviakos Takımı arasındaki dostlu maçı Kasım 1930’da yapılmıştı. Heyecan verici ilişkiler, seyahatler, ağırlamalar, “futbol hiçbir zaman, futboldan ibaret değildir,” tezini doğrular nitelikte yaşanmıştı.

Eski Ayvalık günlerinin yaşanmışlıklarını anekdotlarla anlattığı yazısında Besen Soral, Ayvalık’ın farklı yaşantılarına, sahici kimlikleriyle yer etmiş tarihi mekânlara, insanların toplaştıkları sosyal kulüplere, birbirinden ilginç olaylara, zamanın iz bırakmış renkli kişiliklere götürüyor bizi. Şehir Kulübü, Tenis Kulübü, şık düğünler, balolar ve elbette ki sanatına erişilmez terziler, Çamlık Belediye Gazinosu… Duygulanarak okuyacak, saklayacak ve başkalarıyla paylaşmak isteyeceksiniz.

İlk sayısı Osmanlı Türkçesiyle yapılan, Ayvalık Cumhuriyetçi Türk Gazetesi adıyla 1 Eylül 1924’te yayın hayatına başlayan, Ayvalık’ın yüz yıllık tarihine ışık tutacak birçok olayı yansıtması bakımından Ayvalık Gazetesi’nin yayın serüvenini, ilgiyle okuyacaksınız.

Dünya zeytin ağacı sayısının %10’una sahip Türkiye’nin sofralık zeytinde ve zeytinyağı üretimindeki konumunu araştıran Prof. Dr. Kenan Mortan’ın makalesi, zeytine ve zeytinyağına farklı açılardan bakmanızı sağlayacak özellikte. Makale, Ayvalık zeytinyağının kalitesinin dünyada söz sahibi olmayı hak ettiğini, üst sıralara yerleşmesi ve kalıcı yere sahip olması gerektiğini ortaya koyması bakımından ilgi çekiyor ve merakla okunmayı sağlıyor.

Prof. Dr. Y. Mimar Murat Eriç yazısını, Kant’ın güzel bir sözü etrafında kurguluyor; “Bizler hep başkalarının yaptığı evlerde yaşar ve başkaları için evler yaparız.” Cansız gibi görünen evlerin, içinde yaşayan insanların anılarıyla kişilik kazandığını söyleyen Sayın Eriç’in yazısını okuduktan sonra hiçbir eve sıradan muamelesi yapmayacaksınız.

Ayvalık’ta gerçekte kaç adanın olduğunu merak ediyor musunuz? Soruyu duyanların hemen cep telefonuna sarılarak internetten araştırma yapacakları muhakkak. Garip olansa Ayvalık’ta doğup büyüyenlerin, ilgili birimlerde görev yapanların, balıkçıların, turizmle uğraşan işletme sahiplerinin verdikleri “kendilerinden son derece emin” rakamların hiçbirinin birbirini tutmadığı; daha garip olansa söylenen sayıların ada sayısıyla örtüşmediği! Serkan Aziz Ceyhan araştırdı, iş edindi, denizde dolaşarak birer birer saydı. Cevabı mı? Türkçe ve Rumca isimleriyle yazısında!

“Ayvalık Caz Spor” ya da orkestra adıyla da anılan, düğünlerde, partilerde, törenlerde, türlü etkinliklerde Ayvalık’ın vazgeçilmezleri arasında yer alan Ayvalık Belediye Bandosu neredeyse yüz yaşına merdiven dayamış. Savaş Sönmez’in anlattıklarını Ayvalık’ın müzik tarihi olarak da okumak mümkün.

Çağdaş Türk resim sanatında 1940’larda başlayan özgürleşme çabaları arasında, Orhan Peker’in de içinde bulunduğu kuşağın önemli bir payı bulunduğuna dikkat çeken Selçuk Kaltalıoğlu, Orhan Peker’i yazdı. Sevgili Kaltalıoğlu’nun, elinizden bırakmadan okuyacağınız, diliyle okuyucuyu etkisi altına alan yazısı aynı zamanda Türk resim sanatının 1950’lerden günümüze tarihsel gelişimini, aşamalarını da ortaya koyuyor.

Ayvalık’ın ve Cumhuriyetimizin 102 yılını kapsayan iki ciltlik almanağın hazırlanmasında herhangi bir siyasi destek söz konusu olmadığı gibi bu kolektif çalışmada harcamalar için katkı sağlayan değerli kurumlar da herhangi bir kâr amacı gütmedi.

Yayın, projeyi destekleyen ve Ayvalık’ta bulunan, Ayna Restaurant, Bay Nihat Restaurant, Çamlık 87 otel, Deniz Yıldızı Restaurant, Callisto Hotel, Despotevi, Teo’s Restaurant, Ortunç Hotel, Sea Resort/ Sea Long Hotel, Ayvalıkzade ve Ma’adra Bağları’ndan temin edilebilir.

Ayrıca Ayvalık’ta Zeytin Hasadı kitaplarını www.zeytinhasadi.org adresinden ücretsiz olarak indirebilir, okuyabilirsiniz.