Tersine Dünya #erkekyerinibilsin

“Tersine Dünya” oyunundan bir sahne.

Nilüfer Türkoğlu yazdı…

***

Türk Dil Kurumu’nun sözlüğünde erkek kelimesinin birkaç anlamı var. Gelin, önce onlara bakalım:

1. isim Yetişkin adam, bay, er kişi:
2. isim İnsan, hayvan ve bitkilerin dişiyi dölleyecek cinsten olanı.
3. isim Koca:
4. isim, biyoloji Sperma oluşturan organizma.
5. sıfat, mecaz Sözüne güvenilir, mert.
6. sıfat Girintili ve çıkıntılı olarak bir çift oluşturan nesnelerden çıkıntılı olanı.
7. sıfat Sert, kolay bükülmez:

Türk Dil Kurumu’nun sözlüğünde erkek kelimesinin kökü olan “erk” kelimesine bakalım:

1. isim Bir işi yapabilme gücü, kudret, iktidar.
2. isim, mecaz Sözü geçerlik, istediğini yaptırabilme gücü, nüfuz.
3. isim, toplum bilimi Bir bireyin, bir toplumun, başka birey, küme veya toplumları egemenliği, baskısı ve denetimi altına alma, hürriyetlerine karışma ve onları belli biçimlerde davranmaya zorlama yetkisi veya yeteneği.

Sözlüğün ne kadar eril bir bakış açısına sahip olduğunu hep beraber gördüysek yazıya geçebiliriz:

Orhan Kemal’in “Tersine Dünya”sına nazire…
İki gündür sosyal medyada cinsiyet söylemlerine karşı yapılan #erkekyerinibilsin kampanyası, erkek egemen dünyada kullanılan dile, eril zihniyetin dayattıklarına, olmaz olsun libidosuna ve her türlü şiddetine karşı gelmek için sesini duyuruyor.

Erkekler kadın olsa, kadınlar da erkek, acaba dünya nasıl bir yer olurdu? Bu soruyu  şimdiye kadar kaç kadın kaç erkek sormuştur da cevabını vermiştir, bilemeyiz elbette. Ancak bize bunun cevabını veren bir roman, aynı romandan uyarlanan sinema filmi ve hatta tiyatro oyunu örneği verebiliriz pek ala! Aklınıza geldi, değil mi? 1968 yılında tefrika edilen ve yazarı Orhan Kemal ölünce yayınlanan “Tersine Dünya“,  kadın ve erkeğin toplumsal görevlerinin yer değiştirmesini mizahi bir dille anlatan, her şeyi tersine çeviren bir romandır! Cinsi söylemler tepetaklak olur. Erkek değil, kadın her şeyin üstündedir. Erkeğin yanağından makas alan da kadındır, fiskeyi vuran da kadın. Orhan Kemal’in yarattığı bu dünyada erkekler çamaşır yıkar, bebesine bakar, yeri gelir karısının ayaklarını yıkar, örgü örer, yemek yapar,  geneleve girer, para kazanır. Kadınlarsa bıçkın bıçkın etrafta dolaşır, kahveye girer oyun oynar, erkeklere laf atar, kocasını aldatır. Kadınlar için bir intikam metnidir aslında nereden baksanız bu roman. Baş karakter Bitirim Leyla’dır. İçkisi de kumarı da yerinde, kocası evinde, gücündedir.

İki gündür sosyal medyada cinsiyet söylemlerine karşı yapılan #erkekyerinibilsin kampanyası, en son oyun olarak izlediğim bu romanı bana yeniden hatırlattı. Erkek egemen dünyada kullanılan dile, eril zihniyetin dayattıklarına, olmaz olsun libidosuna ve her türlü şiddetine karşı kadınlar ve bağğğzı erkekler bir olup #erkekyerinibilsin etiketiyle birbirinden yaratıcı ifadelerle erkekleri eleştirirken dünya gerçekten tersine döndü.  Bodrum’dan, Datça’dan, Şişli’den, Sarıyer’den “belediyelerce” destek geldi, ünlü isimler de kampanyada yerini aldı.

“Üç kadın bir erkeğe tecavüz etti”, “Kesin erkek park etmiştir”, “Kocam şort giyemez demiyorum. Giyecekse benim yanımda giyebilir”, “Dışarıda ne işi varmış erkek başına o saatte?” , “Ne bileyim sen öyle bıyık altından gülünce rızan var sandım”, “Kim bilir ne yaptı da kadını delirtti!”, “Şişman erkekler tayt giymesin. Gözümüz kanıyor, Erkek olsun da nefes alsın yeter”  gibi tersine söylemler bunlardan yalnızca birkaçı. Kadınlar bir olup hep kadınlara hitaben söylenen bu sözlerin karşısında durup çoğalttıkları “dişil” cümleleriyle “inadına” ve çok da haklı olarak dünyayı tersine döndürdü. Ha şöyle, artık erkekler yerini bildi!

Bu arada 1993 yapımı Ersin Pertan imzalı “Tersine Dünya” filmini buradan izleyebilirsiniz.